Inge Declercq: “In de toekomst zijn er meer prikkels, maar is er niet per se meer stress”
Een tripje naar de toekomst of een duik terug in het verleden? Deze maand neemt stress- en slaapexperte Dr. Inge Declercq een kijkje in de Glazen Bol om ons meer te vertellen over het verleden, het heden én de toekomst van stress. “Als we nu niets doen, zouden we in de toekomst weleens volledig overrompeld kunnen worden.”
Dr. Inge Declercq is arts, neuroloog, stress- en slaapexpert. Ze werkt voor het UZ Antwerpen, in haar bedrijf SleepWell-StressLess, en inspireert duizenden mensen via lezingen en boeken zoals ‘Breinrust’.
In dit artikel
Stress vroeger
Akelige oerleeuwen
“De mens heeft altijd stress gehad”, legt Inge uit. “Alleen was het in de oertijd nog puur een reactie van het brein om je aan te sporen: red jezelf! Denk aan de oermens die oog in oog kwam te staan met een leeuw. Eens het gevaar geweken (lees: de oermens had de leeuw afgeschud of gedood), kwam de rust terug. Heel handig!”
Ik wil méér (stress)
Grote gevaarlijke dieren zijn gaandeweg vervangen door stressfactoren die we vandaag ook kennen: werk, bazen, technologie en sociale verplichtingen. De industriële revolutie zorgde dus voor een grote kanteling in onze stressbeleving.
“We gingen de mist in toen we steeds meer wilden: meer winst, meer productie en meer groei. Op dat moment is de mens het BBP (Bruto Binnenlands Product, nvdr.) gaan zien als maatstaf voor het welvaren van de maatschappij. Het mentale en fysieke welzijn verdween naar de achtergrond.”
Stress nu
Foutje van de firma
Tegenwoordig is het terugkeren van die rust na een stressreactie dus niet meer zo evident. “We zitten met een evolutionaire mismatch”, aldus Inge. “Wat ons brein ooit creëerde als een slimme reactie die ons kortstondig moest waarschuwen of redden, staat nu haast permanent aan. Een beetje stress is bevorderlijk om die ene deadline net wél te halen, maar constante stress haalt je langzaamaan onderuit.”
In het rood
Het resultaat? We zitten in de rode zone. “Omdat stress niet gerecupereerd wordt door momenten van innerlijke rust, geraken we uitgeput. Die uitputting ligt aan de basis van de vele burn-outs die we tegenwoordig zien. Overmatige stress is een fenomeen van deze tijd: iedereen heeft er in bepaalde mate ervaring meet, maar veel mensen weten niet hoe ze ermee om moeten gaan.”
Doe de test!
Volgens Inge kan je de mensen die er niet goed mee omgaan, onderverdelen in drie categorieën. Wie ben jij?
- De allesweters… “zijn er té veel mee bezig. Ze downloaden alle apps, tracken veel, lezen alle boeken, mediteren constant en sporten fanatiek. Kortom: ze zoeken zo hard naar balans dat ze er – je raadt het al – stress van krijgen.”
- De struisvogels… “steken hun kop in het zand. Ze laten zich overspoelen door stress en zeggen overal ‘ja’ op, zonder aan zichzelf te denken.”
- De angsthazen… “zijn zo bang voor stress, dat ze erin geblokkeerd blijven én er stress van krijgen. Een vicieuze cirkel dus.”
Hulp is onderweg
Het is gelukkig niet allemaal kommer en kwel. Net omdat we tegenwoordig allemaal veel stress hebben, wordt er ook veel onderzoek naar gedaan. “Er zijn veel experts die je kunnen helpen en tools die je kan inzetten. Ik schreef bijvoorbeeld het boek ‘Breinrust’, waarmee ik mensen help inzien dat stress niet altijd schadelijk is en hoe je anders met alle drukte kan leren omgaan. En ik creëerde het online platform Mirror SleepWise, om mensen uit de vicieuze cirkel van stress en slecht slapen te helpen. Het is niet jouw fout dat je lijdt onder de huidige stresstendens, dus voel je vooral niet schuldig. Professionals zijn er om je te helpen!”
Volg het webinar met Dr. Inge Declercq.
Stress later
Verdrinken…
Onze stress nam aanzienlijk toe sinds de industriële revolutie en vandaag evolueert de technologie pijlsnel. Wordt het dus alleen maar erger in de toekomst? “Als je de kennis die we nu hebben negeert, of je wil er gewoon niets aan doen, riskeer je compleet overdonderd te worden in de toekomst”, waarschuwt Inge. “Wacht dus niet tot de wereld rond je vertraagt om je eigen rust in te bouwen. Want dat gaat niet gebeuren.”
…zwemmen…
“Wil je niet overspoeld worden? Los dan tijdens drukke momenten even het gaspedaal en bekijk of je de evolutie kan omarmen door erover bij te leren. Artificiële intelligentie evolueert bijvoorbeeld heel snel, maar hoeft niet akelig te zijn. Eens je er meer over weet, kan het je leven zelfs vergemakkelijken. Denk aan hoe weigerachtig sommige mensen eerst stonden tegenover Zoom- en Teamsmeetings.”
…of aanpassen?
Wat dan met de mensen die er niet actief mee bezig willen zijn? “We mogen er niet blindelings op vertrouwen, maar ons brein is dynamisch en adaptief. Zo maken we sinds de opkomst van de gsm massaal meer gebruik van onze duim. Gevolg: het stukje brein dat zorgt voor de motorische controle van de duim werd groter. Hoe meer stress we ervaren, hoe groter de kans dat ons brein er zich aan gaat aanpassen.”
“We zitten nu mogelijks op de piek van onze stressbeleving”, legt Inge uit. “De prikkels zullen in de toekomst blijven stijgen, maar ons stressniveau niet per se. De kennis die we hebben over stress en hoe we ermee moeten omgaan, zal namelijk óók toenemen. Als je het mij vraagt, zullen we dus een gulden middenweg vinden. Al moet je er wel zélf iets voor ondernemen.”
