Zó geef je grenzen aan op het werk

Neem jij steevast werkstress mee naar huis of blijf je altijd plakken op kantoor? Stressdokter Luc Swinnen legt uit hoe je je grenzen leert aanvoelen en aangeven op het werk. Hallo, work-lifebalance!

Luc Swinnen

Luc Swinnen is als arts al dertig jaar intens bezig met onderzoek rond stress. Hij publiceerde in tal van internationale en nationale tijdschriften en schreef onder meer de bestsellers ‘Activeer je nervus vagus’ en ‘Versterk je nervus vagus’.

In dit artikel

  • Op weg naar burn-out.  
  • Lichaamssignalen zeggen alles.        
  • Machtsverhoudingen en professionele afstand.
  • Ja zeggen uit schuldgevoel.
  • TIPS: In 7 kleine stappen naar zelfzeker grenzen aangeven
“Wie het best op zijn grenzen staat, geraakt het verst vooruit”
Luc Swinnen stressdokter

De vakantie is achter de rug, dus moeten we weer op zoek naar die gulden middenweg tussen professioneel presteren en qualitytime thuis. Je zou er voor minder stress van krijgen. De oplossing volgens stressdokter Luc Swinnen? Grenzen aangeven op het werk: “Het boost je productiviteit, je werkrelaties én je privéleven.”  

Waarom is het zo belangrijk om je grenzen aan te geven op het werk? 

“Wanneer je grenzen stelt en die gerespecteerd worden, creëer je een gevoel van veiligheid en rust voor jezelf. Je weet perfect wat er kan, mag en moet, en het wordt veel gemakkelijker om je te concentreren op de kerntaken van je job.

Ook privé pluk je er de vruchten van. Grenzen aangeven levert je meer zelfrespect op én zorgt ervoor dat je meer tijd kan spenderen met jezelf, familie en vrienden. Zij vinden het ook belangrijk dat je op tijd, en niet compleet overprikkeld, thuiskomt.”

Wat is de link tussen over je grenzen gaan en burn-out?

“Als je over je grenzen gaat, raakt je nervus vagus (de zenuw die door je hele lijf loopt en in contact staat met al je organen, nvdr.) overprikkeld, en burn-out is een uitputtingssyndroom dat volgt op langdurige overprikkeling. Hoe langer jij dus over je grenzen gaat, hoe dichter je bij burn-out komt.” 

Hoe kan je aanvoelen waar je limieten liggen?

“Op professioneel vlak kan dat best simpel zijn: jouw grenzen worden afgebakend door wat er in je jobbeschrijving staat. Alleen zijn sommige mensen verliefd op hun werk waardoor ze geregeld wat extra doen, of verwachten sommige bazen meer dan de jobbeschrijving doet uitschijnen. Dan is het belangrijk om naar de signalen van je lichaam te luisteren.” 

LP_image 2_stressklachten.jpg
“Sommige mensen zijn verliefd op hun werk en stellen geen grenzen/limieten”
Luc Swinnen stressdokter

Welke signalen zijn dat?

“Je lichaam stuurt vier soorten signalen: fysieke, gedragsmatige, emotionele en mentale. Op fysiek vlak ervaar je bijvoorbeeld hoofdpijn, spanning in nek en schouders, hartkloppingen of vermoeidheid. Overprikkelde mensen komen ook vaker te laat en stellen dingen uit.

Emotioneel zit je mogelijk met frustratie, maar ook met schuldgevoelens en angst. Doe eens de test: hoe voel je je bij je werk op een vrij moment? Slecht of gestrest? Dan zit er iets niet goed. Tot slot is je mentaal welzijn ook een belangrijke indicator. Vergeet je snel dingen? Ben je bang dat mensen je lui of niet gemotiveerd vinden als je geen extra werk aanneemt? Dan is de kans groot dat je over je grenzen gaat.” 

Eerlijk over je grenzen communiceren is sowieso al niet gemakkelijk, maar in een professionele context lijkt het extra moeilijk. Hoe komt dat?

“In een relatie, of die nu romantisch, vriendschappelijk of familiaal is, kan je spreken vanuit je gevoel. Met je werkgever of collega’s heb je een rationele relatie, waardoor het moeilijker en soms zelfs ongepast is om over je gevoelens te praten. De machtsverhoudingen met je baas liggen ook anders. Het is normaal dat je iets terughoudender bent bij dit soort gesprekken. Veel mensen hebben namelijk schrik om niet professioneel over te komen, of vrezen dat het hun carrière zal schaden als ze op hun strepen staan.”

Waarom gaan mensen over hun grenzen op de werkvloer?

“Schuldinductie. Hoe vaak gebeurt het niet dat iemand je vraagt om iets over te nemen ‘omdat ze het anders echt niet af gaan krijgen’? Eigenlijk is dat manipuleren, want het is een omslachtige manier om te zeggen: ‘Het is jouw schuld als ik het niet haal.’ Terwijl het niet jouw verantwoordelijkheid is om de taak van een collega af te werken.

Heb je tijd en ruimte om iets extra aan te nemen, prima. Maar als je die niet hebt, hoef je niet bang te zijn om dat duidelijk te zeggen. Wie het best op zijn grenzen staat, geraakt het verst vooruit. Wie alleen maar ja knikt, zal altijd het werk van anderen oplossen.”

Wat moet je weten als je schrik hebt om voor jezelf op te komen?

“Een werkgever is vaak zo hard bezig met zijn/haar bedrijf, dat hij/zij niet stilstaat bij de gevoelens en grenzen van hun werknemers. Het is dus aan jou om eerlijk te zijn over hoe jij je voelt bij je job en bij de verwachtingen van je werkgever.

Maar het belangrijkste? Je moet je veilig voelen op je werk. De beste werkplekken zijn die waar je vrij en ongedwongen je mening kan zeggen. Als dat niet kan, hapert er iets aan de organisatie en is het misschien tijd voor een gesprek met je leidinggevende.”

Zó geef jij vol vertrouwen je grenzen aan op het werk

  1. Wees assertief en hou voet bij stuk. Je komt sterker over wanneer je beleefd en beheerst bij je standpunt blijft.
  2. Zeg geen ‘sorry’. Beleefd en duidelijk een grens aangeven is niet verkeerd, dus je hoeft je niet te excuseren.
  3. Spreek vanuit de ik-boodschap. Wijs niet op andermans fouten, maar op jouw ervaring. Bijvoorbeeld: ‘Ik voel me er niet goed bij als ik elke avond moet overwerken.
  4. Leg de nadruk op je eigen werkdruk, bijvoorbeeld door een keuze aan te bieden. “Als ik deze extra taak aanneem, zal ik iets anders moeten uitstellen. Wat is het belangrijkst?”
  5. Geef het aan wanneer iets niet jouw verantwoordelijkheid is. “Ik begrijp dat het moeilijk voor je is om deze opdracht af te krijgen, maar ik heb zelf opdrachten die af moeten.”
  6. Verduidelijk in bepaalde gevallen dat grenzen kunnen veranderen. “Op dit moment kan ik geen extra werk aannemen, maar eens ik er wel de tijd voor heb, help ik je met plezier.”
  7. Zenuwen? Kom tot rust met de 4–7–8-ademhaling. Adem vier tellen in, hou zeven tellen vast en adem gedurende acht tellen weer uit.

Stress & burn-out: herken de signalen

Krijg in het webinar met stressdokter Luc Swinnen en Jef Willems zicht op wat stress is en leer hoe je zelf de vicieuze cirkel kan doorbreken. 

inspire.svg

Lees ook

Lezingen & Workshops